SORU 1: Çocukluk çağında uyku apnesi görülür mü?

CEVAP: Evet görülür, fazla kilolu olan, yüz iskeletinde gelişme bozukluğu olan ve bademcik-geniz eti problemleri yaşayan çocuklar riskli gruptadır.

 

SORU 2: Çocuklarda uyku apnesinin belirtileri nelerdir?

CEVAP: Uyku apnesinin belirtileri çocuklarda, erişkinlere göre belirgin farklılıklar gösterir. Uyku apnesi, çocuklarda hiperaktivite - dikkat eksikliği, ders başarısızlığı, huzursuzluk, gece altını ıslatma, davranış ve öğrenme bozuklukları, gece huzursuz uyuma, gece terlemeleri gibi belirtilere yol açarlar.

 

SORU 3: Uyku apnesi çocuğuma zarar verir mi?

CEVAP: Uyku apnesi çocuklara oldukça fazla zarar verir. Davranış-öğrenme bozuklukları ve hiperaktivite dikkat eksikliği bu çocuklarda önemli ölçüde ders başarısızlıklarına yol açar. Uyku apneli çocuklarda akademik başarı, normal olan yaşıtlarına göre düşüktür. Enürezis adı verilen gece altını ıslatma önemli bir sosyal problemdir. Tüm bunların yanında uyku apneli çocuklar büyüme-gelişme geriliği gösterirler; sağlıklı uyku eksikliği, oluşan gelişme geriliğinin en önemli nedenidir. Son olarak apneli çocuklar kalp yetmezliği, hipertansiyon, damar hastalıkları riski altındadır.

Tüm bu bilgilerden anlaşıldığı üzere uyku apnesinin çocuklarda tedavisi en az erişkinlerdeki kadar önemlidir.

 

SORU 4: Çocuğumda uyku apnesi olduğundan şüpheleniyorum, ne yapmalıyım?

CEVAP: Öncelikle kulak burun boğaz muayenesi yapılmalıdır. Endoskopik muayene ile geniz eti (adenoid) değerlendirilmeli, bademciklerin (tonsil) büyüklükleri gözden geçirilmelidir. Yapılabiliyorsa endoskopik muayenede dil kökü ve gırtlağa da bakılmalıdır. Eğer yüz iskelet yapısında gelişim bozukluğu şüphesi varsa ortodontik muayene yapılmalı, alt ve üst çene iskelet yapısı tetkik edilmelidir.

Çocuklarda uyku testi yapmak zordur ancak çocuğu değerlendiren hekim tanıyı kesinleştirmek istiyorsa erişkinlerde yapılan uyku testi çocuklara da uygulanabilir. Uyku testinden daha basit yöntemlerde tanı konulmasına önemli katkı sağlar; uyku sırasında oksijen seviyesinin kayıt edilmesi, solunum olayları sırasında çocuğun video kaydının alınması hekime yardımcıdır.

 

SORU 5: Uyku apnesi, çocuklarda nasıl tedavi edilir?

CEVAP: Tedavi nedene yöneliktir, çocuk aşırı kilolu ise kilo verme; alt ve/veya üst çene iskelet bozuklukları varsa ortodontik tedavi ya da iskelet cerrahisi uygulanır. Çocuklarda uyku apnesi en çok adenotonsiller hipertrofi yani geniz eti ve bademcik büyüklüklerine bağlıdır. Geniz etinin alınması, bademciklerin alınması ya da küçültülmesi ilk uygulanması gereken tedavidir. Geniz eti-bademcik ameliyatından sonra şikâyetleri ve apne hastalığı devam eden az sayıda çocukta dil kökü cerrahileri gündeme gelebilir.

Aşırı kilolu ve alt-üst çene iskelet bozuklukları olan çocuklarda aynı anda geniz eti-bademcik büyüklüğü varsa, tedaviye geniz eti-bademcik ameliyatı ile başlanır.

Uyku apnesi olan çocukta geniz etinin tamamen alınması konusunda tartışma yoktur, bademciklerin tamamen alınması yerine küçültülmesi işlemiyle de başarılı sonuçlar alınmaktadır.

 

SORU 6: Bademciğinin alınması çocuğuma zarar verir mi?

CEVAP: Bademciği olan ve olmayan çocuklar arasında hiçbir fark yoktur. Bademcik alındıktan sonra 3-4 ay boyunca bağışıklık sisteminde çocuğun sağlığını kesinlikle etkilemeyecek ölçüde geçici bir etkilenme olur. Uzun vadede bağışıklık sistemi normale döner. Bademciğin alınması çocukta oluşabilecek diğer hastalıklara kesinlikle bir yatkınlık oluşturmaz. Son yıllarda daha sıklıkla uygulanmaya başlanılan bademciklerin kısmen alınması ya da küçültülmesi işlemi, özellikle uyku apnesi nedeni ile ameliyat edilen çocuklarda tercih edilebilir.

 

SORU 7: İlerleyen yaşlarda geniz etinin küçüldüğü doğru mu?

CEVAP: Geniz eti 12-13 yaşından sonra belirgin şekilde küçülür ancak geniz eti ve bademcik ameliyatlarının yapılma amacı çocuklarda uyku apnesinin oluşturacağı hasarları engellemektir. 12-13 yaşına kadar beklenildiğinde büyüme-gelişme gerilikleri, kalp hastalıklarının gelişmesi, yüz iskeletinde gelişim problemleri olması kuvvetle muhtemeldir. Ayrıca oluşabilecek davranışsal bozukluklar ve ders başarısızlıkları da çocukta önemli sosyal sorunlara yol açar. Geniz eti ve bademcik büyüklüğü teşhis edilmiş ve uyku apnesi ile ilişkilendirilmişse cerrahi tedavi için uzun süre beklenilmemelidir.

 

SORU 8: Çocuğumun geniz eti ve bademciğini aldırdım ama horlama ve apne şikâyetleri devam ediyor; ne yapmalıyım?

CEVAP: Geniz eti ve bademcik ameliyatından sonra şikâyetler devam ediyorsa, kulak burun boğaz doktoru çocuğu yeniden değerlendirmelidir. Geniz etinin yetersiz alınması, bademcik kısmen alınmışsa yetersiz küçültülmesi yakınmaların devam etmesine yol açabilir. Dil kökünün aşırı büyük olması, yutağın gevşek yapısı ve soluk yolunu kapatması nadiren de olsa görülebilir.

Hava yolunu tıkayan herhangi bir doku görülmediğinde diş ve çene yapısının değerlendirilmesi için diş hekimi tarafından ortodontik ölçümlerin yapılması ve ihtiyaç durumunda ortodontik tedavi gereklidir. Ağız ve dil kaslarını güçlendiren bir takım egzersizler de oldukça faydalıdır.

Tüm bunlara rağmen uyku apnesi devam ediyorsa PAP adı verilen havayoluna sürekli basınç veren cihazların kullanımı gündeme gelir.

 

SORU 9: Uyku apnesi veya horlama dışında bademcik ameliyatları niçin yapılır?

CEVAP: Günümüzde apne ve horlama bademcik ameliyatlarının en sık yapılma nedenidir. Sık geçirilen bademcik iltihapları, bademciklerde kronik enfeksiyon olması, çocukları bazı durumlarda yüksek ateşli enfeksiyonlardan korumak, bademciklerde tümöral hastalık şüphesi ilk akla gelen bademcik ameliyatı nedenleridir.